Cách Vệ Sinh Ống Sinh Hơi Trong Nồi Hơi: Hướng Dẫn Từng Bước Loại Bỏ Cáu Cặn và Tro Bụi (Hóa chất & Cơ khí)

Ống sinh hơi trong nồi hơi là bộ phận quan trọng nhất, nơi diễn ra quá trình truyền nhiệt biến nước thành hơi. Tuy nhiên, sau một thời gian vận hành, ống sinh hơi sẽ bị bám đầy cáu cặn (bên trong ống) và tro bụi (bên ngoài ống). Việc không nắm rõ cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi kịp thời và đúng kỹ thuật sẽ dẫn đến thảm họa: lò hoạt động kém hiệu quả, tốn kém nhiên liệu và nghiêm trọng hơn là nguy cơ quá nhiệt, nổ lò.

Bài viết này là cẩm nang hướng dẫn cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi một cách chi tiết, từng bước, được chia làm hai quy trình rõ ràng: Vệ sinh mặt lửa (loại bỏ tro bụi) và Vệ sinh mặt nước (loại bỏ cáu cặn), giúp đội ngũ vận hành nồi hơi của bạn thực hiện công việc bảo trì một cách an toàn và chuyên nghiệp.

1. Giới Thiệu: Tầm Quan Trọng Của Vệ Sinh Ống Lò Hơi (Ống Sinh Hơi)

1.1. Khẳng định Vấn đề (Giảm hiệu suất và Nguy cơ Nổ)

Cả cáu cặn và tro bụi đều hoạt động như một lớp cách nhiệt, ngăn cản nhiệt lượng từ buồng đốt truyền vào nước.

• Cáu cặn (Scale): Hình thành do các tạp chất hòa tan trong nước (chủ yếu là ) kết tủa và bám vào mặt trong ống.

• Tro bụi (Soot/Ash): Hình thành do quá trình đốt nhiên liệu, bám vào mặt ngoài ống (mặt tiếp xúc với lửa/khói).

1.2. Phân biệt Hai Loại Vệ sinh Bắt buộc

Để thực hiện cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi hiệu quả, phải phân biệt rõ:

1. Vệ sinh mặt Lửa (Fire-side Cleaning): Loại bỏ tro bụi bám ngoài ống. Thường thực hiện định kỳ hàng tuần/tháng.

2. Vệ sinh mặt Nước (Water-side Cleaning): Loại bỏ cáu cặn bám bên trong ống. Thường thực hiện tháng/lần tùy chất lượng nước.

1.3. Phân tích Nguyên nhân & Tác hại Chi tiết

Sự tích tụ cặn bẩn gây ra tác hại nghiêm trọng và có thể đo lường được:

• Tác hại Định lượng: Theo ước tính, một lớp cáu cặn dày chỉ có thể làm giảm hiệu suất truyền nhiệt của ống sinh hơi từ đến , dẫn đến việc tiêu thụ nhiên liệu tăng tương ứng.

• Nguy cơ Quá nhiệt: Cáu cặn dày khiến nhiệt không truyền vào nước được, dẫn đến ống kim loại bị nung nóng quá mức quy định, gây biến dạng, phồng rộp và nguy cơ nổ ống sinh hơi.

• Phân loại Cáu cặn: Các loại cáu cặn cứng nhất là Silicate và (), rất khó tẩy rửa và cần hóa chất mạnh hơn ().

2. Quy Trình 1: Cách Vệ Sinh Bên NGOÀI Ống Sinh Hơi (Mặt Lửa/Khói)

Quy trình này tập trung vào việc loại bỏ tro, bụi, và muội than bám trên bề mặt ngoài ống.

2.1. Chuẩn bị An toàn Bắt buộc

Trước khi tiến hành bất kỳ bước vệ sinh nào, An toàn là ưu tiên số một:

• Dừng lò và Cô lập: Dừng cấp nhiên liệu và nước, cho lò nguội hoàn toàn (nhiệt độ thân lò phải dưới ).
• Ngắt Điện và Biển báo: Ngắt toàn bộ nguồn điện cấp cho đầu đốt, bơm, quạt gió. Treo biển báo “Đang bảo trì – Cấm vận hành”.
• Mở cửa Thăm và Thông gió: Mở cửa vệ sinh, cửa thăm buồng đốt, cửa thăm đường khói để đảm bảo thông gió tốt.

2.2. Công cụ & Thiết bị Vệ sinh Chuyên dụng

• Máy thổi bụi/khí nén tự động: Sử dụng cho các lò hơi có hệ thống thổi bụi tự động.
• Chổi thép/Bàn chải chuyên dụng: Các loại bàn chải có cán dài, đầu xoay để làm sạch mặt ngoài của ống sinh hơi.
• Máy vệ sinh ống tự động (Tube Cleaner): Sử dụng cho lò ống lửa, máy có dây xoắn và đầu cạo được điều khiển bằng điện hoặc khí nén để đẩy muội than trong lòng ống.

2.3. Xả tro và Bụi Khô

1. Xả Thô: Dùng dụng cụ cào hoặc chổi cạo để làm rơi các lớp tro xỉ cứng bám dưới buồng đốt và các hành lang khói.
2. Vệ sinh Ống Lửa (Đối với Lò Ống Lửa): Dùng máy vệ sinh ống tự động hoặc chổi thép đẩy từng ống để làm sạch hoàn toàn muội than tích tụ trong lòng ống. Muội than sẽ rơi xuống buồng đốt hoặc hành lang khói.
3. Hút Bụi: Sau khi cạo, dùng máy hút bụi công nghiệp có công suất lớn để hút sạch toàn bộ tro bụi còn sót lại trong buồng đốt và đường khói.

3. Quy Trình 2: Cách Vệ Sinh Bên TRONG Ống Sinh Hơi (Mặt Nước/Hóa chất)

Việc loại bỏ cáu cặn bên trong ống đòi hỏi kỹ thuật và hóa chất chuyên dụng. Đây là bước quan trọng nhất trong cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi.

3.1. Chuẩn bị Cô lập & Kiểm tra

1. Tháo nước và Xả đáy: Xả hết nước lò hơi ra ngoài, sau đó mở các van và cửa xả đáy để loại bỏ cặn bùn thô.
2. Kiểm tra Sơ bộ: Mở các cửa vệ sinh (Manholes, Handholes) để kiểm tra trực quan mức độ bám cặn bên trong thân lò và ống sinh hơi.

3.2. Công cụ & Thiết bị Chuyên dụng

• Bơm tuần hoàn: Dùng để bơm và tuần hoàn dung dịch hóa chất trong lò, đảm bảo hóa chất tiếp xúc đồng đều với mọi bề mặt cáu cặn.
• Hóa chất Tẩy rửa: (cho cáu cặn dễ tẩy) hoặc các dung dịch tẩy rửa gốc yếu (như – cho cáu cặn cứng hơn).
• Máy đo cầm tay: Dùng để kiểm tra nồng độ của dung dịch tẩy rửa và dung dịch trung hòa sau này.

3.3. Phương pháp Hóa chất (Chemical Cleaning) – Hướng dẫn Từng Bước

Đây là phương pháp hiệu quả nhất trong cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi:

1. Pha Chế và Cấp hóa chất: Pha dung dịch tẩy rửa theo đúng nồng độ khuyến nghị (Ví dụ: ). Cấp dung dịch này vào lò hơi cho đến khi mực nước đạt mức vận hành tiêu chuẩn.
2. Đun sôi ở Áp suất Thấp (Boiling Out): Đốt lò nhẹ nhàng để tăng nhiệt độ dung dịch. Duy trì áp suất thấp (thường chỉ ) và nhiệt độ sôi khoảng trong khoảng thời gian đến giờ. Việc đun sôi giúp tăng tốc độ phản ứng hóa học của chất tẩy với cáu cặn.
3. Xả hóa chất: Sau khi hoàn tất, xả hết dung dịch hóa chất đã qua sử dụng ra bồn chứa riêng biệt để xử lý theo quy định môi trường.
4. Rửa Trung hòa (Neutralization): Cấp nước sạch vào lò và thực hiện quy trình rửa lò nhiều lần. Sử dụng máy đo để đảm bảo nước xả ra có độ trung tính, loại bỏ hoàn toàn hóa chất còn sót lại.

3.4. Vệ sinh Cơ khí Bổ sung

• Sau khi tẩy hóa chất, kiểm tra lại các cửa thăm. Nếu còn sót lại các mảng cáu cặn cứng, cần sử dụng dụng cụ cạo hoặc chổi thép chuyên dụng để cạo sạch thủ công.

4. Bảo Dưỡng Lò Hơi Khi Dừng Dài Ngày (Phòng ngừa Cặn và Ăn mòn)

Sau khi vệ sinh, việc bảo quản lò hơi đúng cách khi không vận hành là bước cuối cùng trong cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi, giúp ngăn ngừa cáu cặn và ăn mòn.

4.1. Bảo dưỡng Ướt (Wet Layup – Ngừng dưới tháng)

• Phương pháp: Đổ đầy nước đã được xử lý (nước mềm, khử ) vào lò hơi.
• Hóa chất Bảo quản: Thêm các hóa chất bảo quản như hoặc để hấp thụ lượng còn sót lại trong nước, ngăn ngừa ăn mòn.

4.2. Bảo dưỡng Khô (Dry Layup – Ngừng trên tháng)

• Phương pháp: Xả hết nước trong lò và sấy khô hoàn toàn thân lò và ống sinh hơi.
• Chất hút ẩm: Đặt các chất hút ẩm như vôi sống (Quicklime), Silica Gel, hoặc vào các mâm nhôm và đặt vào trong bao hơi.
• Cô lập hoàn toàn: Đóng kín tất cả các van, cửa thăm để ngăn không khí và hơi ẩm bên ngoài xâm nhập.

5. An Toàn & Chuyên môn Khi Vệ Sinh (Trustworthiness)

5.1. An toàn Hóa chất (SOP Bắt buộc)

• Việc tẩy rửa hóa chất phải do đơn vị hoặc nhân sự có chứng chỉ chuyên môn thực hiện.
• Tuyệt đối tuân thủ quy trình về Bảo hộ Lao động: Luôn mặc quần áo bảo hộ chống hóa chất, đeo mặt nạ chống hơi độc, và găng tay chịu hóa chất.

5.2. An toàn Thiết bị và Xử lý Thải

• Phòng lò phải được thông gió tốt khi sử dụng hóa chất và khi nhân viên làm việc bên trong thân lò.
• Nước thải hóa chất (sau khi tẩy rửa) phải được thu gom và xử lý trung hòa theo Môi trường trước khi thải ra ngoài.

5.3. Kiểm tra Sau Vệ sinh

Sau khi hoàn tất quy trình vệ sinh và lắp đặt lại, lò hơi cần được kiểm tra kỹ lưỡng:

• Thử áp lực nước (Hydrostatic Test): Nếu có dấu hiệu ống sinh hơi bị phồng, biến dạng do quá nhiệt trước đó, bắt buộc phải thực hiện thử áp lực nước để kiểm tra độ bền và độ kín trước khi đưa lò hoạt động trở lại.

6. Về Chúng Tôi

Công Ty Nồi Hơi Công Nghiệp Đông Anh là một trong những doanh nghiệp hàng đầu tại Việt Nam chuyên về sản xuất, lắp đặt, và bảo trì các loại nồi hơi công nghiệp. Với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, công ty đã xây dựng được uy tín vững chắc và trở thành đối tác tin cậy của nhiều doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước.

Được thành lập gần 20 năm, Công Ty Nồi Hơi Công Nghiệp Đông Anh đã không ngừng phát triển và mở rộng quy mô. Ban đầu, công ty chỉ hoạt động với quy mô nhỏ, chủ yếu tập trung vào sản xuất và lắp đặt các loại nồi hơi cơ bản. Tuy nhiên, nhờ sự đầu tư không ngừng vào công nghệ và con người, công ty đã nhanh chóng lớn mạnh và trở thành một trong những nhà cung cấp hàng đầu trong lĩnh vực này.

7. Kết Luận

Việc nắm vững cách vệ sinh ống sinh hơi trong nồi hơi và thực hiện bảo trì định kỳ là yếu tố sống còn, quyết định hiệu quả kinh tế và sự an toàn của cả nhà máy. Từ việc vệ sinh cơ khí bên ngoài đến tẩy rửa hóa chất bên trong, mỗi bước đều cần sự tỉ mỉ và chuyên môn cao.

Do tính chất nguy hiểm của thiết bị áp lực và hóa chất tẩy rửa, chúng tôi khuyến nghị các doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm nên liên hệ các đơn vị dịch vụ chuyên nghiệp có đầy đủ giấy phép và kinh nghiệm để thực hiện các quy trình tẩy rửa hóa chất phức tạp, đảm bảo an toàn tuyệt đối và hiệu quả làm sạch tối ưu.