Quy Trình Khởi Động Lò Hơi Mới (Lần Đầu) & Khởi Động Lại: Checklist Chuyên Sâu Từ A-Z

Lò hơi (hay nồi hơi) là trái tim của nhiều hệ thống sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, việc vận hành, đặc biệt là Quy trình khởi động lò hơi mới, là một nhiệm vụ phức tạp, đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối và kiến thức chuyên môn vững vàng. Đối với các doanh nghiệp mới đầu tư hoặc chưa có đội ngũ kỹ thuật sâu về nhiệt, bỏ qua một bước nhỏ trong Quy trình khởi động lò hơi mới có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về an toàn và tài chính.

Bài viết chuyên sâu này cung cấp một Checklist An Toàn Tuyệt Đối gồm 4 giai đoạn chi tiết, được thiết kế để hỗ trợ các doanh nghiệp nắm vững kỹ thuật, tránh các rủi ro phổ biến như sốc nhiệt và nổ khí cháy. Chúng tôi sẽ đi sâu vào từng bước, từ khâu chuẩn bị nước cấp đến giai đoạn sấy đường ống, đảm bảo bạn làm chủ toàn bộ Quy trình khởi động lò hơi mới theo tiêu chuẩn kỹ thuật cao nhất được đúc kết bởi đội ngũ nhân viên công ty cổ phần nồi hơi công nghiệp Đông Anh

1. Phân Tích Tổng Quan Về Quy Trình Khởi Động Lò Hơi Mới

Trước khi đi vào chi tiết, cần hiểu rõ bối cảnh của Quy trình khởi động lò hơi mới.

1.1. Khẳng định Vai trò và Hậu quả của việc Khởi động Sai

Quy trình khởi động lò hơi mới không chỉ đơn thuần là bật công tắc. Nó là một chuỗi hành động được sắp xếp có hệ thống nhằm:

• Đảm bảo An toàn Tuyệt đối: Ngăn chặn sự cố nổ do tích tụ khí cháy hoặc áp suất tăng đột ngột.
• Tối ưu Tuổi thọ Thiết bị: Kiểm soát tốc độ tăng nhiệt và áp suất để tránh sốc nhiệt (Thermal Shock), nguyên nhân hàng đầu gây nứt mối hàn và biến dạng kim loại.
• Đảm bảo Chất lượng Hơi: Đẩy hết không khí ra khỏi hệ thống trước khi sinh hơi.

1.2. Phân biệt Khởi động Lần đầu và Khởi động Lại

1.3. Điều chỉnh Quy trình theo Loại Lò và Nhiên liệu

Mặc dù checklist là khung chung, tốc độ và phương pháp vận hành trong Quy trình khởi động lò hơi mới cần linh hoạt:

• Lò Ống Lửa (Fire Tube Boiler): Do cấu tạo nước bao quanh các ống lửa, cần tốc độ tăng áp rất chậm (thường /giờ) để tránh sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa các bề mặt kim loại.

• Lò Ống Nước (Water Tube Boiler): Nước lưu thông trong ống, có thể tăng áp nhanh hơn (tùy thiết kế) nhưng vẫn cần kiểm soát nghiêm ngặt.

• Nhiên liệu: Lò đốt dầu/gas có bước và tự động hóa cao hơn lò đốt than/sinh khối.

2. Giai Đoạn 1: Chuẩn Bị Toàn Diện (Pre-Startup Checklist Chi Tiết)

Giai đoạn này là nền tảng của Quy trình khởi động lò hơi mới. Bất kỳ sai sót nào ở đây đều đe dọa sự an toàn.

2.1. Kiểm tra Chuyên sâu Hệ thống Nước Cấp (Feedwater System)

• Mực nước: Kiểm tra bằng cả Kính thủy sáng (Glass Gauge) và Kính thủy tối (Remote Level Indicator). Đảm bảo nước ở mức vận hành thấp nhất quy định.
• Van nước:
  • Mở hoàn toàn van nước cấp vào lò.
  • Đóng hoàn toàn van xả đáy (Blowdown Valve).
  • Kiểm tra van một chiều sau bơm cấp nước có hoạt động tốt không.
• Chất lượng nước (Cực kỳ Quan trọng): Lấy mẫu nước trong lò và nước cấp để kiểm tra:
  • : Phải đạt ngưỡng quy định (thường để chống ăn mòn).
  • /Độ dẫn điện: Trong ngưỡng cho phép.

2.2. Kiểm tra Hệ thống An toàn và Van (Safety & Valve Check)

• Van Hơi Chính (Main Steam Valve): Phải ĐÓNG và được niêm phong để tránh việc cấp hơi đột ngột vào hệ thống lạnh.
• Van Xả Khí (Air Vent Valve): Phải MỞ. Đây là van quan trọng nhất trong quá trình khởi động để hơi đẩy không khí (khí không ngưng) ra ngoài. Nếu không khí bị giữ lại, nó sẽ làm giảm hiệu suất truyền nhiệt và gây ra hiện tượng ăn mòn cục bộ.
• Kiểm tra Thiết bị An toàn (Safety Devices):
  • Thử hoạt động của Cắt nước mức thấp (Low Water Cutoff – LWC). Đây là thiết bị ngăn đầu đốt hoạt động nếu mực nước quá thấp.
  • Kiểm tra trạng thái sẵn sàng của Van An toàn (Safety Valve).

2.3. Kiểm tra Hệ thống Nhiên liệu và Buồng đốt

• Buồng đốt (Furnace): Kiểm tra không có vật lạ (giẻ lau, công cụ) bị bỏ quên.
• Nhiên liệu: Đảm bảo áp suất nhiên liệu cấp (dầu/gas) hoặc lượng than/sinh khối trong phễu cấp đủ.
• Đường ống khói: Kiểm tra van khói (Damper) có hoạt động tự do, không bị kẹt.

3. Giai Đoạn 2: Thổi Sạch Khí Cháy (Purging) và Nhóm Lửa

Đây là giai đoạn quyết định sự an toàn khỏi nguy cơ nổ buồng đốt.

3.1. Thổi sạch (Purging) – Quy trình bắt buộc

• Mục đích chi tiết: Loại bỏ hơi nhiên liệu (Gas, Dầu hóa hơi) có thể rò rỉ và tích tụ trong buồng đốt từ trước. Tỷ lệ khí cháy/không khí sai có thể gây nổ.
• Thao tác:
  • Khởi động Quạt Thổi (FD Fan) và Quạt Hút (ID Fan).
  • Lò hơi phải trải qua chu kỳ thổi sạch, nơi không khí được thổi qua buồng đốt ít nhất lần thể tích buồng đốt, tùy tiêu chuẩn nhà sản xuất.
  • Chỉ khi chu kỳ hoàn tất, hệ thống điều khiển mới cho phép bật đầu đốt. Đây là bước không thể bỏ qua trong Quy trình khởi động lò hơi mới tự động.

3.2. Nhóm Lửa (Ignition)

• Kích hoạt đầu đốt mồi (Pilot Burner): Đầu đốt mồi phải cháy ổn định và được xác nhận bởi Cảm biến Quang học (Flame Scanner) trước khi bật đầu đốt chính.
• Bật Đầu đốt Chính (Main Burner): Bắt đầu ở chế độ thấp nhất (Low Fire).
• Giám sát: Theo dõi ngọn lửa. Nếu ngọn lửa không ổn định hoặc không nhận diện được, hệ thống sẽ tự động (ngắt) và phải lặp lại chu kỳ từ đầu.

4. Giai Đoạn 3: Tăng Áp Suất & Sấy (Warm-up & Pressurization)

Giai đoạn này là thử thách về sự kiên nhẫn. Quy trình khởi động lò hơi mới cần được thực hiện chậm rãi để bảo vệ vật liệu.

4.1. Kiểm soát Tốc độ Tăng nhiệt & Sốc Nhiệt

• Duy trì tốc độ tăng nhiệt độ/áp suất trong lò dưới /giờ. Đối với lò hơi lớn hoặc lò ống lửa, tốc độ này cần chậm hơn.
• Sốc nhiệt xảy ra khi có sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa mặt dưới và mặt trên của lò (thường ). Kiểm soát ngọn lửa nhỏ là chìa khóa.

4.2. Đóng van Xả Khí và Kiểm soát

• Đóng Van Vent: Khi hơi nước bắt đầu thoát ra ổn định và liên tục (thường ở ), hơi đã đẩy hết không khí. Đóng van xả khí để tích tụ áp suất.
• Kiểm tra (Áp suất-Nhiệt độ): Liên tục theo dõi đồng hồ áp suất và nhiệt độ. Đối với hơi bão hòa, hai thông số này phải luôn khớp với Bảng Hơi (Steam Table). Nếu nhiệt độ đo được thấp hơn nhiệt độ bão hòa tương ứng với áp suất đó, chứng tỏ lò hơi đang sản xuất hơi bị ẩm (Wet Steam).

4.3. ⭐ Sấy Đường Ống Hơi (Line Warming) và Xử lý Sốc Nước

Đây là bước kỹ thuật mà nhiều doanh nghiệp chưa rõ Quy trình khởi động lò hơi mới thường sơ suất, dẫn đến Sốc nước (Water Hammer).

• Bắt đầu Sấy (P = ): Khi áp suất lò đạt mức , bắt đầu sấy mạng đường ống.
• Thao tác Mở Van Hơi Chính: Chỉ mở van hơi chính tối đa . Hơi nóng sẽ từ từ đi vào đường ống, làm nóng ống và tạo ra một lượng lớn nước ngưng (Condensate).
• Xả Nước Ngưng Thủ công (Chống Water Hammer): Đây là biện pháp bắt buộc. Mở các van xả đáy (drain valves) tại tất cả các điểm thấp (Low Point) và các điểm trước bẫy hơi (Steam Trap) để xả hết nước ngưng tích tụ. Nếu hơi tốc độ cao đẩy khối nước ngưng đi, sự va chạm sẽ tạo ra tiếng động lớn và có thể làm vỡ đường ống/bích nối.
• Duy trì: Giữ trạng thái sấy này trong phút cho đến khi toàn bộ đường ống được làm nóng đều, và nước ngưng chỉ còn được xử lý qua bẫy hơi.

5. Giai Đoạn 4: Vận Hành Ổn Định và Bàn Giao

Hoàn tất Quy trình khởi động lò hơi mới và đưa hệ thống vào hoạt động sản xuất.

5.1. Mở Hoàn toàn Van và Chuyển Chế độ Tự động

• Mở hoàn toàn van hơi chính sau khi quá trình sấy đã hoàn tất và áp suất đã đạt mức mong muốn.
• Chuyển hệ thống cấp nước và điều khiển áp suất về chế độ Tự động (Auto).

5.2. Ghi chép Nhật ký Vận hành

Ghi lại các thông số chính vào sổ nhật ký:

• Thời gian hoàn thành Quy trình khởi động lò hơi mới.
• Áp suất và Nhiệt độ làm việc ổn định.
• Chất lượng nước cấp và xả đáy ban đầu.
• Bất kỳ sự cố hay điều chỉnh nào được thực hiện.

6. Các Vấn Đề Thường Gặp và Kỹ Thuật Xử Lý

6.1. Xử lý Lỗi Low Water Cutoff (LWC) – Cảnh báo Mực nước Thấp

• Nguyên nhân:

  Mực nước không đủ hoặc cảm biến LWC bị bẩn/hỏng.

• Xử lý: Nếu LWC tự động ngắt lò trong Quy trình khởi động lò hơi mới, không được khởi động lại ngay. Phải kiểm tra và bổ sung nước cấp, vệ sinh cảm biến và kiểm tra bơm. Chỉ khởi động lại sau khi đã xác nhận mực nước an toàn.

6.2. Hiện tượng Đỏ Lò (Furnace Redness)

• Nguyên nhân:

  Xảy ra trong lò đốt rắn (than, biomass) khi nhiệt độ buồng đốt quá cao ().

• Xử lý: Giảm lưu lượng cấp nhiên liệu, tăng lưu lượng gió thổi (FD Fan) để làm mát buồng đốt và giảm nhiệt độ tầng sôi/buồng lửa. Nhiệt độ quá cao gây hỏng vật liệu chịu lửa.

6.3. Tiếng Kêu Lạ (Sốc Nước) trong Đường ống

• Nguyên nhân:

  Nước ngưng bị giữ lại.

• Xử lý: Ngay lập tức giảm tốc độ mở van hơi chính, kiểm tra lại toàn bộ van xả nước ngưng và bẫy hơi. Phải đợi tiếng kêu biến mất trước khi tiếp tục cấp hơi.

7. Yêu Cầu Pháp Lý và Kiểm Định An Toàn TCVN

Quy trình khởi động lò hơi mới phải luôn tuân thủ các quy định pháp luật về thiết bị áp suất:

7.1. Kiểm định Van An toàn theo TCVN

• Bắt buộc: Van an toàn phải được kiểm định định kỳ bởi đơn vị chức năng. Ngưỡng cài đặt áp suất xả phải thấp hơn áp suất thiết kế tối đa của lò hơi.
• Thao tác kiểm tra: Khi áp suất lò gần đạt mức làm việc, người vận hành có trách nhiệm thử van an toàn bằng cách kéo tay (manual lifting) để xác nhận van hoạt động trơn tru.

7.2. Nhật ký Vận hành là Tài liệu Pháp lý

Nhật ký ghi chép đầy đủ các thông số trong Quy trình khởi động lò hơi mới không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là tài liệu pháp lý quan trọng khi xảy ra sự cố hoặc khi cơ quan kiểm định yêu cầu.

8. Kết Luận: Nắm Vững Checklist, Làm Chủ An Toàn

Việc làm chủ Quy trình khởi động lò hơi mới là yếu tố quyết định sự an toàn và hiệu quả của toàn bộ hệ thống hơi. Bằng cách tuân thủ checklist 4 giai đoạn chi tiết này, đặc biệt là các bước về Thổi sạch khí cháy, Kiểm soát tốc độ tăng áp và Sấy đường ống chống Sốc nước, doanh nghiệp của bạn có thể vận hành lò hơi một cách chuyên nghiệp, an toàn, và tối ưu hóa chi phí năng lượng. Đừng bao giờ bỏ qua bất kỳ bước kiểm tra nào, vì trong ngành hơi, sự cẩn trọng là thước đo của chuyên môn.

>>Xem thêm: Nồi hơi, lò hơi công nghiệp

Nồi hơi than củi ống nước